Het effect van verhalen op ons brein

Deze zomer genoot ik van een deugddoende vakantie. Na lichte twijfel besloten we op reis te gaan. Voor we het wisten, belandden we opnieuw in La Douce France, net als vorig jaar. We spraken af om niet in de valkuil van de herhaling te trappen – hoe komt het eigenlijk dat herhaling zo vaak tot teleurstelling leidt? – en beslisten om andere kampeer-plekjes aan te doen op onze rondreis dan ons voorgaand bezoekje aan onze zuiderburen.

Zo gezegd, zo gedaan. De sfeer zat goed, de zon reisde mee en al snel vulde onze camper van zich met heerlijke herinneringen aan onze voorbije reizen.

Een plek van herkenning

Na enkele dagen onderweg kwamen we in de buurt van een kampeerplek die we vorig jaar ontzettend geapprecieerd hadden. De plek was aan een riviertje gelegen, vlak aan een indrukwekkende brug. We hadden er voor het eerst in ons leven de Hop gezien, een zeldzame vogelsoort. Wat hadden we toen genoten van het bruisende bootverkeer op de rivier en het leek wel alsof de treurwilgen aan de overkant hun best deden om het schilderachtige decor helemaal af te maken. De zoete geur van exotische planten zorgde voor de spreekwoordelijke kers op de taart.
We herinnerden ons de oorverdovende stilte die de krekels perfect in hun verdiende spotlight zette met hun serenades. De magie gloeide na, meer dan een jaar na ons bezoek daar en we deelden hetzelfde gevoel: deze reis zouden we op onze “geen herhaling regel” één uitzondering maken…

De volgende dag reden we over de brug die we destijds zo zalig hadden bewonderd. De spanning steeg want we wisten wat voor lekkers ons te wachten stond! Ons hart klopte vol verwachting en we reden blij als kinderen onze droomplek tegemoet terwijl we verder herinneringen ophaalden aan ons vorige bezoek. Er was amper iets veranderd en de camping was nog precies zoals we ons herinnerden – heerlijk!

Oei…?

We installeerden ons op bijna hetzelfde plekje als weleer en waren klaar om eenzelfde ervaring te beleven. Al gauw bleek echter dat dat even anders zou uitdraaien…

De voorbijsnellende trein die met de regelmaat van de klok de rust verstoorde, waren we blijkbaar vergeten. Hoe vervelend! Er stonden koeien op de wei naast de camping – stonden die er vorige keer ook? – en een van de Bella’s vond het nodig om non stop te loeien, ook tijdens de nacht. Waar kwamen al die muggen vandaan? Hun gezoem leek het gesjirp van de krekels te overstemmen. Exotische vogels waren er niet te bespeuren en door de mindere zomer stonden ook de bloemen minder bombastisch in bloei.

De impact van verhalen

Was dit de magische plek die we ons herinnerden? Ja hoor. De magie was niet veranderd, enkel hadden onze verhalen hun werk gedaan. Zij vergrootten de ervaren emotie uit. De kracht van verhalen bestaat er immers uit de scherpe kantjes weg te gommen van de negatieve elementen zodat ze zachte zilveren stippellijntjes worden.

Verhalen helpen herinneren, maar helpen vooral ook verwerken zodat minder fijne gebeurtenissen een plaats kunnen krijgen en we trauma’s en pijntjes kunnen verteren. Laat ons echter niet vergeten dat de ervaren emotie wordt uitvergroot. Verhalen zetten ons brein in werking. Door onze herinneringen te delen en verhalen te vertellen geven we vorm aan de werkelijkheid, onze werkelijkheid.

Ons brein

Wat is het effect dan precies van verhalen op ons brein? Ze bieden tegengas aan de vergeetcurve. In tegenstelling tot wat men oorspronkelijk dacht, is ons brein niet bedoeld als opslagruimte. Feitelijke gegevens registreren onze grijze cellen maar moeilijk en volgens onderzoek dat psycholoog Hermann Ebbinghaus uitvoerde in 1879 weten we na 20 minuten nog maar 40% van wat we vernomen hadden. Een dag later zijn we zo goed als 70% van de verworven informatie kwijt. Tenzij we emotioneel geraakt zijn en/of we iets meemaken dat we ons zeer visueel voor de geest kunnen halen omdat we er bijzonder in geïnteresseerd zijn bijvoorbeeld. Wat brengt emotie over en helpt ons om een sterk beeld te krijgen van wat er gebeurde? Inderdaad: een verhaal!

Ook op het werk helpen verhalen.

Verhalen doen cijfers spreken, maken doelstellingen tastbaar en (papieren) klanten menselijk. Ook wanneer een moeilijke situatie zich voordoet is het belangrijk dat collega’s hun verhaal kunnen doen.

De rol van een vertrouwenspersoon kan hierbij goud waard zijn, maar even goed kan het de leidinggevende, HR, de preventieadviseur of een collega zijn die het luisterend oor biedt. Beschouw het als een compliment wanneer mensen bij jou terecht komen om hun verhaal te doen!

We zien emotie vaak optreden in potentiële conflictsituaties. Herinner jij je nog die keer dat je vond dat je recht had op een promotie, maar je baas zei doodleuk van niet? Welk gevoel je op dat moment ook ervaart, het zorgt ervoor dat je je de situatie glashelder denkt te herinneren. Verhalen vergroten de ervaren emotie uit, dus situaties waarin je een bepaald gevoel hebt gehad blijven veel makkelijker aan onze ribben kleven.

Verhalen kunnen dus verhardend of verzachtend werken en gebeurtenissen een plaats helpen geven, maar ze kunnen ook verbindend werken. Dat ontdek je in deze blog.